Schizofrenia
Autorzy: Antoni Kępiński
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
Kategorie: Lektury szkolne
Typ: e-book
Formaty: EPUB MOBI
Ilość stron: 238
Cena książki papierowej: 39.90 zł
cena od: 22.62 zł
Antoni Kępiński (1918-1972) - lekarz, filozof, humanista - wprowadza w tej książce czytelnika w świat przeżyć chorego na schizofrenię, pokazuje bogactwo jego fantazji, myśli, wyobraźni, analizuje twórczość plastyczną. Jako lekarz wychodzi daleko poza konwencje opisu klinicznego - klasyfikuje objawy choroby na podstawie obserwacji stosunku pacjentów do świata, do własnych ról społecznych, do siebie samych, do życia erotycznego.
W tej głęboko humanistycznej książce, łączącej w sobie cechy pasjonującej lektury i dzieła o niepodważalnej wartości naukowej, najważniejszy jest pełen zrozumienia, dobroci i miłości stosunek lekarza do chorego, pozwalający na odkrywanie najgłębiej w psychice człowieka położonych tajemnic choroby.
SCHIZOFRENIA
Wydawnictwo Literackie
Kraków 2014
Spis treści
Karta redakcyjna
Przedmowa
Dedykacja
OBRAZ KLINICZNY
Uwagi historyczne
Dane ogólne
Wiek
Płeć
Częstość występowania
Dziedziczność
Czynniki cywilizacyjne i ekonomiczne
Początek choroby
Początek choroby nagły
Początek choroby powolny
Początek choroby nerwicowy
Paragnomen
Cztery postacie schizofrenii
Schizofrenia prosta
Postać hebefreniczna
Postać katatoniczna
Postać urojeniowa
Trzy fazy schizofrenii
Faza owładnięcia
Faza adaptacji
Podwójna orientacja
Perseweracja
Dziwaczność
Faza degradacji
Uwagi historyczne
Otępienie szpitalne
Trójfazowy przebieg chorób somatycznych
Wygasanie
Rozpad
Oderwanie się od rzeczywistości
Dementia ex inactivitate
Tzw. „defekt” schizofreniczny
Niektóre postacie ekspresji chorych na schizofrenię
Ekspresja słowna
Twórczość plastyczna w schizofrenii
Nietypowy obraz kliniczny
Schizofrenia nawracająca
Psychoza schizoafektywna
Zespoły schizofrenopodobne
A. Organiczne
B. Padaczkowe
C. Reaktywne
Schizofrenia o przebiegu nerwicowym
Zespoły urojeniowe
Uwagi ogólne
Nastawienia urojeniowe życia codziennego
Klasyfikacja zespołów urojeniowych
Klasyfikacja według struktury
Paranoja
Parafrenia
Reakcje urojeniowe
Poczucie zagrożenia
Poczucie winy i krzywdy
Niemożność zrozumienia
Urojeniowy rozwój osobowości
Klasyfikacja według tematyki
Stosunek do ludzi
Urojenia odnoszenia (ksobne)
Urojenia prześladowcze
Urojenia pieniacze
Urojenia grzeszności
Stosunek do własnej roli społecznej
Urojenia wielkościowe i posłannicze
Urojenia wynalazcze
Urojenia nicości
Urojenia katastroficzne
Stosunek do życia erotycznego
Urojenia miłości
Urojenia ciąży
Urojenia „cudownego dziecka”
Urojenia zazdrości
Stosunek do własnego ciała
Urojenia hipochondryczne
Uwagi o rokowaniu i leczeniu
Depersonalizacja i derealizacja
Poczucie rzeczywistości
Poczucie rzeczywistości a stan świadomości
Poczucie rzeczywistości a niezwykłość rzeczywistości
Poczucie rzeczywistości a stan uczuciowy
Obraz własnego ciała
Rola receptorów kontaktowych w sprawdzaniu rzeczywistości
Rzeczywistość marzenia sennego
Zdolność działania a poczucie rzeczywistości
Derealizacja i depersonalizacja w różnych zaburzeniach psychicznych
ŚWIAT SCHIZOFRENICZNY
Tematyka
Uwagi wstępne
Metafizyka
Nurt ontologiczny
Nurt eschatologiczny
Nurt charyzmatyczny
Heroizm w normie i w patologii
Środowisko macierzyńskie
Nienawiść do rodziców
Schizofrenogenna rodzina
Macierzyństwo w przyrodzie ożywionej
Powrót do łona matki
Zabawa
Zasadnicza struktura kontaktów społecznych
Schizofreniczne zagęszczenie struktury społecznej
Pseudocommunity
Izolacja a amplituda uczuć
Seks
Erotyzm wczesnej młodości
Idealizacja
Demonizacja
Ambiwalencja
Autoerotyzm
Automatyzacja
Magia
Identyfikacja seksualna
Codzienne życie
Wymiana „na drobne”
„Ptaki niebieskie”
Schizofreniczny altruizm
Kłamstwo
Potrzeba kłamstwa
Bunt przeciw kłamstwu
Prawo automatyzacji
Rozszczepienie między sobą a maską
Aktorstwo życia
Autyzm bogaty i pusty
Wypowiedzenie prawdy
Dysymulacja
Czy można żyć bez kłamstwa?
Proces identyfikacji
Łaska (charisma) prawdy
Perseweracja
Powrót do kłamstwa
Zawiść i władza
„Moje” i „nie moje”
Samotność władcy
Postawa despotyczna
„Rządzę” i „jestem rządzony”
Autyzm a postawa despotyczna
Różne poziomy integracji
Ektoderma nerwowa jako system władzy
Marzenie senne
Hipnoza
Władza w schizofrenii
Struktura
Definicja
Trzy elementy struktury
„Ja”
Granica
Porządek czasowo-przestrzenny i hierarchia wartości
Osiowe objawy schizofrenii
Patologia granicy
Autyzm
Rozbicie granicy
Projekcja uczuciowa
Introjekcja uczuciowa
Omamy i urojenia
Tranzytywizm
Ding an sich
Automatyzm psychiczny i poczucie wszechmocy
Patologia „ja”
Patologia „ja” a osłabienie metabolizmu informacyjnego
Wolność „ja”
Wysiłek integracyjny (problem decyzji)
Poczucie tożsamości
Poczucie rzeczywistości własnego „ja”
Zmiana „ja” (utrata tożsamości)
Zmiana „ja” a zmiana autoportretu
Utrata ciągłości czasowej „ja”
„Nas jest wielu” (rozszczepienie „ja”)
Odsłonięcie mechanizmu decyzji
Rozbicie „ja”
Krystalizacja rozbitego „ja”
Patologia porządku czasowo-przestrzennego i hierarchii wartości
Przyzwyczajenie do własnego porządku
Zaburzenia porządku czasowego
„Czas stanął”
„Burza” czasowa
Poczucie rozerwania ciągłości czasu
Zaburzenia porządku przestrzennego
Swoboda poruszania się w przestrzeni
Fizjognomizacja
„Pulsowanie” „ja”
Zaburzenia hierarchii wartości
Chaos i pustka
Koloryt
Definicja
Rytm życia uczuciowego a rytm czuwania
Przyczynowość wahań uczuć i nastrojów
Niezwykłość kolorytu uczuciowego w schizofrenii
Amplituda uczuć
Nieprzewidzialność
Niezrozumiałość
Nieadekwatność
Zasadnicza orientacja uczuciowa
Struktura interakcji uczuciowej z otoczeniem
Najczęstsze elementy kolorytu schizofrenicznego
Lęk
Inne uczucia negatywne
Smutek
Nienawiść
Uczucia pozytywne
Radość
Miłość
Ambiwalencja i dwukierunkowość uczuć
Ambiwalencja a siła uczuć
Dwukierunkowość a jedność świata wewnętrznego i zewnętrznego
Autyzm a ambiwalencja
Stabilizacja uczuć dzięki zniekształceniu obrazu rzeczywistości
Stereotypy uczuciowe
Decyzja uczuciowa
Decyzje nieświadome
Rozszerzenie pola świadomości dla decyzji nieświadomych w schizofrenii
Zasada prawdopodobieństwa
LECZENIE
Uwagi historyczne
Płaszczyzna biologiczna
Płaszczyzna psychologiczna
Płaszczyzna socjologiczna
Po trzydziestu latach...
Wskazówki bibliograficzne
Przypisy
Redaktor prowadzący: LUCYNA KOWALIK
Projekt okładki i stron tytułowych: WITOLD SIEMASZKIEWICZ
Redaktor techniczny: BOŻENA KORBUT
Skład i łamanie: Infomarket
© Copyright by Wisława Kłodzińska-Batruch
© Copyright by Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001
ISBN 978-83-08-05196-2
Wydawnictwo Literackie Sp. z o.o.
ul. Długa 1, 31-147 Kraków
tel. (+48 12) 619 27 70
fax. (+48 12) 430 00 96
bezpłatna linia telefoniczna: 800 42 10 40
e-mail: ksiegarnia@wydawnictwoliterackie.pl
Księgarnia internetowa: www.wydawnictwoliterackie.pl
Konwersja: eLitera s.c.
PRZEDMOWA
Schizofrenia jest chorobą społeczną, co setny człowiek bowiem choruje na nią. Wszyscy znają ten termin. Natomiast tylko nieliczni specjaliści uświadamiają sobie, na czym polega ten typ choroby psychicznej, najdziwniejszy spośród zespołów zaburzeń psychicznych. Schizofrenia – to choroba tajemnicza, nazywana przez psychiatrów delficką wyrocznią psychiatrii, gdyż koncentrują się w niej najważniejsze zagadnienia psychiki ludzkiej. Psychoza ta – dzięki bogactwu przeżyć chorych – jest też określana jako choroba królewska.
Zasługiwała ona na tę osobną książkę choćby dlatego, że problematyka schizofrenii, aczkolwiek raczej hermetyczna i trudna do przedstawienia, nie powinna być wiedzą ograniczoną tylko do wąskiego kręgu specjalistów. Podkreślenia wymaga, że zgłębienie psychopatologii schizofrenii wprowadza czytelnika także w podstawowe zagadnienia życia człowieka.
Przez długie lata w piśmiennictwie polskim można było znaleźć informacje naukowe na temat tej psychozy w wydawnictwach specjalistycznych. Teraz – po raz pierwszy – ukazała się polska odrębna książka przeznaczona schizofrenii. Dzięki temu liczni czytelnicy, nie tylko psychiatrzy, lecz także lekarze innych specjalności oraz socjolodzy, psycholodzy, prawnicy, jak też młodzież studiująca niektóre dziedziny, zainteresują się osobliwym światem psychopatologii.
Mimo bogactwa objawów chorobowych w schizofrenii opisy tej psychozy, często bardzo wycinkowe i jednostronne, których bibliografowie mogliby wyliczyć dziesiątki tysięcy, są zazwyczaj dość stereotypowe. Rzadkie są monografie, które tę barwną i niezwykłą pod względem nozografii chorobę opisują oryginalnie i plastycznie, a jednak prawdziwie. Do takich prac należy ta monografia prof. dra Antoniego Kępińskiego, kierownika Kliniki Psychiatrycznej Akademii Medycznej w Krakowie, autora podobnie ujętej książki pt. Psychopatologia nerwic (PZWL 1972).
Co jakiś czas należy odświeżać tematykę psychiatryczną, korygować, a nawet przełamywać kostniejące poglądy, schematy i zastarzałe sposoby interpretacji zjawisk psychopatologicznych. Tutaj prof. dr Kępiński wywiązał się z bardzo skomplikowanego zadania, gdyż technicznie nie jest możliwe napisanie książki, która by dawała całość istotnej wiedzy o schizofrenii, a ponadto wiedzę tę bardzo trudno jest komunikatywnie przekazać nie tylko laikom, ale nawet adeptom psychiatrii.
Autor poszedł w swych rozważaniach jakby dwoma nurtami. Uwzględnił opis obrazu klinicznego, który spotykamy w klasycznych pracach psychopatologicznych. Po wtóre, opierając się na własnym wieloletnim doświadczeniu praktycznym, w nowatorski sposób rozwinął swe obserwacje i spostrzeżenia na gruncie filozoficzno-estetycznym, a jednak zarazem przyrodniczym. Sprzeciwił się ogólnemu mniemaniu o wyłączeniu chorych na schizofrenię poza nawias społeczny. Uzasadnił, że chorzy ci są bardzo inni, ale niewyklęci. Ukazał bogactwo, oryginalność, a nawet piękno myśli, fantazji i postawy chorych na schizofrenię. Wyszedł poza banalne opisy kliniczne i poruszył dogłębnie zagadnienia często pomijane i nieznane, klasyfikując objawy schizofrenii według ich tematyki, struktury i kolorytu; autor analizuje m.in. stosunek chorych do ludzi, do świata, do własnej roli społecznej, do siebie samych, do życia erotycznego itd.
„Metafizyka” schizofrenii jest w tej książce mocno oparta na konkretnych, materialnych obserwacjach. Kojarzenia zjawisk i porównania – np. między przeżywaniami chorych a każdemu dostępnymi doznaniami sennymi – zbliżają czytelnikowi obraz tej przedziwnej choroby. Aby wprowadzić czytającego w świat przeżyć chorego na schizofrenię, autor posłużył się w tekście książki pojęciami potocznymi i opisami angażującymi słownictwo wzięte z języka ogólnego i ze znanego zasobu terminologicznego psychologii w szerokim znaczeniu tego określenia. Są także użyte pojęcia z różnych innych dziedzin, gdy mowa np. o izolacji i amplitudzie uczuć, o aspekcie charyzmatycznym, o heroizmie, o stosunku do prawdy i kłamstwa, o problemie decyzji i władzy; są więc np. takie ujęcia, jak ektoderma nerwowa jako system władzy itp.
Książka prof. dra Kępińskiego – o czym czytelnik winien z góry wiedzieć – nie wyczerpuje całości problematyki, np. autor celowo pominął problematykę biochemiczną. Monografia ta jest bowiem podporządkowana określonej koncepcji filozoficzno-biologicznej.
Spotykamy się tutaj nie tylko z przesunięciami znaczeń terminów znanych skądinąd, lecz także z propozycjami nowych określeń. Do nich należy np. węzłowy w tej książce termin „metabolizm informacyjny”. Wiąże się on z koncepcją poglądów autora. Mianowicie uważa on, że zasadniczą cechą życia jest wymiana energetyczna żywego ustroju z jego otoczeniem. Żaden atom w ustroju nie pozostaje ten sam. Stała jest tylko struktura, określony plan genetyczny, który steruje ustawicznym procesem wymiany z otoczeniem.
Aby ustrój człowieka mógł wejść w wymianę energetyczną ze swym otoczeniem, musi się w nim orientować. Dlatego już we wczesnych etapach filogenezy obok metabolizmu energetycznego pojawia się wymiana informacyjna, czyli tak zwany przez autora metaforycznie metabolizm informacyjny. U człowieka rozwój układu nerwowego stwarza sytuację wyjątkową i dla człowieka swoistą. W sytuacji tej metabolizm informacyjny niewątpliwie zdecydowanie przeważa nad metabolizmem energetycznym.
Schizofrenię traktuje autor jako zaburzenie metabolizmu informacyjnego. W przedchorobowym okresie życia chorych na schizofrenię często obserwuje się przewagę tzw. postawy „od” otoczenia. Nieraz od dzieciństwa, a zwykle od okresu pokwitania przyszli chorzy źle się czują w swoim otoczeniu, uciekają w świat marzeń, czują się inni niż ich rówieśnicy, nie wchodzą w kontakt zabawowy z nimi, szczególnie ważny dla normalnego rozwoju człowieka. Postawa autystyczna, jak uważa prof. dr Kępiński, polega w istocie na osłabieniu metabolizmu informacyjnego z otoczeniem.
O niezmienności żywego ustroju i o jego indywidualności decyduje struktura metabolizmu energetyczno-informacyjnego; jest ona utrzymana przez układy sterujące: genetyczny, endokrynny i nerwowy. Istnieje ścisła korelacja między intensywnością wymiany ze środowiskiem zewnętrznym (metabolizmem) a wewnętrznym porządkiem ustroju. Osłabienie metabolizmu prowadzi do naruszenia porządku, o którym mowa. Np. przed zaśnięciem słabnie metabolizm informacyjny, jednocześnie rozprzęża się określony porządek tegoż metabolizmu, myśli i uczucia stają się jakby rozkojarzone. W czasie snu metabolizm informacyjny spada prawie do zera, a struktury czynnościowe, zamknięte w granicach ustroju, wytwarzają nowy porządek – mechanizm marzenia sennego. W ujęciu autora tej książki dwa opisane ongiś przez E. Bleulera osiowe objawy schizofrenii: autyzm i rozszczepienie – można więc traktować jako zaburzenia metabolizmu informacyjnego. Prof. dr Kępiński dostrzegł w tym klucz do lepszego rozumienia przeżyć chorego na schizofrenię.
Innym z wielu poruszonych problemów jest ekspresja chorych na schizofrenię – temat zaniedbany w piśmiennictwie polskim. Ekspresja ta często utrudnia kontakt chorych ze społeczeństwem i ze środowiskiem, ale też zdarza się, iż wznosi ich ona na wyżyny osiągnięć artystycznych lub naukowych. Część tego zagadnienia, dotyczącą ekspresji słownej tych chorych i ich twórczości plastycznej, opracowali J. Mitarski i J. Masłowski z kliniki krakowskiej. Okazuje się, że nawet w tzw. defekcie schizofrenicznym trudno wielu spośród tych chorych uważać tylko za inwalidów.
Księgozbiór psychopatologiczny wzbogaciła książka o wysokim poziomie, oryginalnie i wnikliwie ujęta. Pozwala ona spojrzeć na schizofrenię, którą powierzchownie traktuje się jak „raka psychiki”, w sposób nieszablonowy, niejednostronny i humanitarny.
Prof. dr Eugeniusz Brzezicki
* * *
Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki
* * *